Engel Türleri ve Özel Eğitim

Engel Türleri ve Özel Eğitim

    İnsan hayatı, doğumdan ölüme kadar geçen sürede bir çok farklı evrelerden oluşur, bu ev­reler doğumla başlar; çocukluk, ergenlik, yetişkinlikle devam eder ve yaşlılıkla sonlanır. Her dönemde, birbirinden etkilenen dil, zihinsel, fiziksel, sosyal-duygusal gelişim alan­ları bulunur. Bu gelişim alanlarındaki basamakları gerçekleştiremeyen ya da gerçekleştir­mekte zorlanan bireyler özel eğitime gereksinim duymaktadır.

     Doğum öncesi, doğum sırasında veya doğum sonrasında gelişim sürecinde oluşan çeşitli nedenlere bağlı olarak; bireylerin bilişsel, dil, hareket, fizik, sosyal ve duygusal gelişimlerinde çeşitli aksaklıklar yaşanabilmektedir. Ve bu durumda olan bireylerin engel durumlarına göre yaşıtlarından farklı özel eğitim programlarından yararlanmaları gerekebilmektedir. 

Özel gereksinimli bireyler genellikle 9 grupta toplanmaktadır:

1. İşitme Yetersizliği
2. Görme Yetersizliği
3. Bedensel Yetersizlik, Süreğen Hastalık ve Ortopedik Yetersizlik
4. Dil ve Konuşma Güçlüğü
5. Zihinsel Yetersizlik
6. Özel Öğrenme Güçlüğü
7. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
8. Yaygın Gelişimsel Bozukluk
9. Üstün ve Özel Yetenek

    Bu yazımızda işitme yetersizliği ve görme yetersizliği engel türlerinden bahsedeceğiz, bir sonraki yazımızda ise zihinsel yetersizlik, bedensel yetersizlik ve özel öğrenme güçlüğü konularından bahsedeceğiz.

    İlk olarak işitme yetersizliği olan bireylerden başlamak istiyoruz.

İşitme Yetersizliği

    İşitme yetersizliği bulunan bireyler işitme duyarlılığının kısmen ya da tamamen yetersizliğinden dolayı konuşmayı edinmede, dili kullanmada ve iletişimde çeşitli güç­lükler yaşamaktadır. Bu nedenle eğitim performanslarının ve sosyal uyumlarının sağlanabilmesi amacıyla özel eğitime gereksinim duymaktadırlar.

    İşitme yetersizliği yaşayan söyleneni anlamakta güçlük çekerler, konuşan kişinin dediklerini anlayabilmek için konuşanın yüzüne bakarak dinlemek isterler, çok yüksek sesli ortamlarda sesleri ayırt etmekte zorlanırlar, seslerin nereden geldiğini anlamakta sıkıntı yaşarlar ve grup olarak yapılan aktivitelere katılmak istemezler. Bu nedenlerden dolayı işitme yetersizliği olan bireyler yaşam kalitelerinin artması amacıyla küçüklükten itibaren özel eğitime ihtiyaç duyarlar.

    İşitme yetersizliği olan bireyler işitme kaybı derecelerine göre bir işitme cihazı temin etmeleri gerekmektedir. Bu cihaz sayesinde sesleri daha net algılarlar. Aynı zamanda işitme engellilerin daha iyi iletişim kurabilmek amacıyla kullandıkları bir işaret dili vardır.

Görme Yetersizliği

     Görme gücünün kısmen ya da tamamen yetersizliğinden do­layı bireyin eğitim performansının ve sosyal uyumunun olum­suz yönde etkilenmesi durumudur. 

      Çok sık rastlanmamakla birlikte genetik olabilir. Annenin hamileliği sırasında geçirdiği kızamıkçık gibi ateşli hastalıklar, aldığı bazı ilaçlar ya da röntgen ışınlarına maruz kalma görme engeline neden olabilmektedir. Doğumun güç olması da bir başka nedendir. Prematüre (erken) doğan bebeklere küvezde fazla oksijen verilmesi çocuğun kör olmasına neden olabilmektedir. Doğum sonrasında çocuğun geçirdiği ateşli hastalıklar, kazalar, zehirlenmeler görme engelinin nedenlerindendir.

     Bu yazımızda işitme yetersizliği, görme yetersizliği ve özel eğitim gibi konulara değindik. Son olarak bu tür engellerden birine sahip olan bireylerin yaşamlarının daha iyi sürdürebilmeleri amacıyla mutlaka küçük yaştan itibaren özel eğitim almaları gerekmektedir. Burada aileye büyük işler düşmektedir. Aile çocuğunun doğumundan itibaren çeşitli testler yaptırarak çocukta herhangi bir engel durumu olup olmadığını tespit etmeli ve engel durumuna göre ilgili doktorla irtibata geçip neler yapılabileceği konusunda bilgiler almalıdır.

Engellilik nedir ? Engelli kimlere denilmektedir ?

    

      Toplumda engelli kavramının tam oturduğunu düşünmediğimizden dolayı blogumuzda ilk olarak engellilik durumu nedir engelli kimlere denmektedir sorularına cevap arayacağız.

    Engelli tanımı, 1.7.2005 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan 5378 sayılı Kanun No’lu “Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmün Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında ki Kanunun” Tanımlar başlıklı Madde 3/a’da “Özürlü” olarak tanımlanmıştır. İlgili kanunda Özürlü: “Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılama güçlükleri olan ve korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişi” olarak ifade edilmektedir.

       Konu hakkında 25.4.2013 tarihli ve 6462 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle, “özürlülerin” ve “özürlüler” ibareleri sırasıyla “engellilerin” ve “engelliler” şeklinde değiştirilmiş, aynı zamanda bu kanun ile birlikte “özürlü” ibaresi tüm mevzuatlardan kaldırılmıştır. Artık 5378 Sayılı Özürlüler Kanunu, 5378 Sayılı Engelliler Kanunu olarak anılmaktadır.

      Yukarıda da görüldüğü üzere ülkemizde 2005 yılından itibaren bu engellilik durumunda kişiler özürlü olarak tanımlanmaktaydı daha sonra ise 2013 yılında bu ibareler değiştirilerek yerini engelli ibaresi almıştır. 

     Şimdi dünyada engelli kavramı nasıl tanımlanıyor ona bakalım.

 Birleşmiş Milletler'e göre engelli tanımı:

     Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun kabul ettiği Sakat Kişilerin Hakları Bildirgesi’nde ise Engelli tanımı “Normal bir kişinin kişisel ya da sosyal yaşantısında kendi kendisine yapması gereken işleri, bedensel veya ruhsal yeteneklerindeki kalıtımsal ya da sonradan olma herhangi bir noksanlık sonucu yapamayanlar” olarak açıklanmaktadır.


 WHO – Dünya sağlık örgütünce yapılan engelli tanımı:

      Dünya Sağlık Örgütü, özürlülük kavramı hakkında aşağıdaki gibi hastalık sonuçlarına dayanan, sağlık yönüne ağırlık veren bir tanımlama ve sınıflama yapmıştır:

Noksanlık (Impairment): “Sağlık bakımından “noksanlık” psikolojik, anatomik veya fiziksel yapı ve fonksiyonlardaki bir noksanlığı veya dengesizliği ifade eder.”
Özürlülük (Disability): “Sağlık alanında „sakatlık‟ bir noksanlık sonucu meydana gelen ve normal sayılabilecek bir insana oranla bir işi yapabilme yeteneğinin kaybedilmesi ve kısıtlanması durumunu ifade eder.”
Maluliyet (Handicap): “Sağlık alanında “maluliyet” bir noksanlık veya sakatlık sonucunda, belirli bir kişide meydana gelen ve o kişinin yaş, cinsiyet, sosyal ve kültürel durumuna göre normal sayılabilecek faaliyette bulunma yeteneğini önleyen ve sınırlayan dezavantajlı bir durumu ifade eder.”
       
     Bu yazımız da engelli tanımının nasıl olması gerektiği konusun da bilgiler vermeye çalıştık. Bir sonraki yazımız da ise engellilik çeşitlerinin neler olduğundan bahsedeceğiz.